Koude Oorlog samenvatting

De Koude Oorlog (1945-1989) is een periode waarin de twee grote mogendheden Verenigde Staten en Sovjet-Unie lijnrecht tegenover elkaar staan. Hoewel er wel veel militaire dreiging uitging van beide kampen, heeft dit nooit tot een daadwerkelijk militaire strijd geleid. Deze special geeft een overzicht weer van deze periode.

Het ontstaan van de Koude Oorlog

De oorsprong van de koude Oorlog houdt nauw verband met de Tweede Wereldoorlog. Begin 1945 zag het er slecht uit voor nazi-Duitsland; ze dreigden de oorlog snel te verliezen. De geallieerden partijen (VS, Sovjet-Unie en Engeland) vonden het daarom van belang om goed af te spreken wat er na de Tweede Wereldoorlog precies met Duitsland moest gaan gebeuren. In februari werd daarom een conferentie belegd, de Conferentie van Jalta.

Sovjet-Unie gaat haar eigen weg

In de zomer van 1945 was de Tweede Wereldoorlog dan uiteindelijk voorbij. De gemaakte afspraken tijdens de conferentie van Jalta konden worden ingewilligd. West-Duitsland werd bezet door Frankrijk, Engeland en de Verenigde Staten, terwijl de Sovjet-Unie het oosten van Duitsland bezette. Al snel bleek echter dat Sovjet-Unie van plan was om haar communistische invloedssfeer in geheel Oost-Europa door te willen voeren. In de jaren die volgden werden Roemenië, Bulgarije, Polen, Hongarije, Tsjecho-Slowakije en Oost-Duitsland allemaal communistische bolwerken van de Sovjet-Unie van Josef Stalin. Als reactie hierop besloten de drie partijen die West-Duitsland bezetten, samen op te trekken en hier één economisch gebied van te maken. De D-Mark werd tevens ingevoerd.

Door gezamenlijk op te treden voorkwamen zij dat de Sovjet-Unie haar expansiedrift naar het Westen zou voortzetten. Om die reden werd ook de NAVO in 1949 opgericht. Bijna alle West-Europese landen, de VS en Canada besloten om een militair pact te sluiten met als uitgangspunt dat wanneer één van de deelnemende landen zou worden aangevallen, dit een aanval op alle leden zou betekenen. Later besloot de Sovjet-Unie hetzelfde te doen met de oprichting van het Pact van Warschau. Dit pact bestond uit alle Oost-Europese landen die onder de communistische invloedssfeer vielen.

Indirecte confrontaties: Korea en Vietnam

In 1950 viel Noord-Korea het zuidelijke gedeelte van Korea aan. De Noord-Koreanen, gesteund door de Sovjet-Unie, grepen hun kans doordat de Amerikanen Zuid-Korea begin 1950 hadden verlaten. Na de Tweede Wereldoorlog hadden beide grootmachten een deel van Korea onder haar hoede. De strijd zou in totaal drie jaar duren en aan vele mensen het leven kosten. Nederland heeft ook meegestreden in de Koreaanse Oorlog, als onderdeel van de Verenigde Naties (VN).

De strijd in Vietnam duurde aanzienlijk langer dan in Korea. De verliezen aan beide kanten waren dan ook gigantisch. Zuid-Vietnam, gesteund door de VS, nam het op tegen communistische Vietcong van Ho Chi Minh. De VS was bang dat niet alleen Noord-Vietnam, maar ook de buurlanden Cambodja en laos onder communistische invloedssferen zouden komen. Deze guerrillaoorlog zou de zwartste bladzijde uit de Amerikaanse geschiedenis worden. In de beboste gebieden van Vietnam kregen de Amerikaanse soldaten maar geen vat op de strijders van de Vietcong, die het gebied door en door kenden. In 1975 moesten de Amerikanen met het schaamrood op de kaken Vietnam verlaten.

Opstanden in het Warschaupact: DDR (1953), Polen (1956) en Hongarije (1956)

Binnen Oost-Europa groeide de onvrede over het dictatoriale bewind dat vanuit Moskou geregisseerd werd. Men had nauwelijks enige vrijheid, er was censuur en economisch ging het niet goed. Dit leidde tot enkele volksopstanden. In de DDR en Polen gingen ontevreden arbeiders de straat op. De opstand in Hongarije was echter de grootste. Op een haar na kregen de Hongaren hun vrijheid weer terug. Het leger van de Sovjet-Unie greep bij alle opstanden hardhandig in, en herstelde de status quo.

Cuba Crisis (1962): Kantje boord

De Cuba Crisis was achteraf gezien het meest spannende moment tijdens de Koude Oorlog. Op een haar na werd een militair treffen tussen de VS en de Sovjet-Unie voorkomen. Na de Cuba Crisis was er enige tijd sprake van ontspanning. Beide grootmachten beseften waarschijnlijk dat een nucleaire oorlog geen goede optie zou zijn.